Mały przedsiębiorca z uprawnieniami konsumenta Uwaga! Od 1 czerwca 2020 r.

Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą w przypadku zawarcia umowy, która nie ma dla niej charakteru zawodowego, będzie mogła powołać się na niedozwolone klauzule umowne.

Zmiany dla dealerów samochodowych

Czy salony samochodowe mają się czego obawiać? To istotne zmiany dla dealerów, chodzi bowiem o przedsiębiorcę – osobę fizyczną, która kupuje auto “na firmę” i wystawiamy dla niej fakturę VAT, ale z charakteru prowadzonej przez tę osobę działalności wynika, że auto nie będzie przez tą osobę wykorzystywane do prowadzonej działalności, tylko prywatnie.

Jakie to niesie konsekwencje? Przede wszystkim, mały przedsiębiorca zostanie objęty taką ochroną jaka jest przewidziana dla konsumentów, zarówno w zakresie wspomnianych wyżej klauzul abuzywnych, ale również przy rękojmi za wady, oraz w zakresie prawa odstąpienia od umowy zawartej na odległość  lub poza lokalem przedsiębiorstwa.

Rozszerzenie ochrony konsumenckiej dla małych przedsiębiorców

Zmiany w Kodeksie cywilnym w zakresie uprawnień osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą wejdą w życie za niespełna rok, tj. 1 czerwca 2020 r. Ustawą z dnia 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1495) zostanie dodany art. 385⁵ , 556⁴ , 556⁵ oraz 576 ⁵  KC. Celem jest rozszerzenie ochrony konsumenckiej w niektórych czynnościach prawnych z udziałem przedsiębiorców. Ze stanów faktycznych spraw życia codziennego wiemy, że nierzadko osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, zawierając umowę z innym przedsiębiorcą – profesjonalistą (oferującym świadczenie z zakresu swojej branży lub specjalizacji) jest traktowana także jako podmiot profesjonalny, nawet wtedy, gdy umowa ta nie jest bezpośrednio związana z branżą lub specjalizacją, którą ta osoba wykonuje/reprezentuje. Jest to przede wszystkim podyktowane tym, że faktury za towar lub usługę są wystawiane „na firmę” co jest równoznaczne z uznaniem, że dokonano tego w ramach obrotu z udziałem obu podmiotów profesjonalnych (każda czynność prawna potwierdzona fakturą wystawioną na przedsiębiorcę jest uznawana za czynność bezpośrednio związaną z jego działalnością gospodarczą lub zawodową).

Uzasadnienie oraz zakres stosowania dodatkowej ochrony konsumenckiej

Ustawodawca w uzasadnieniu do projektu ww. ustawy wskazał, iż rodzi to dysproporcję w zakresie praw i obowiązków podmiotów występujących w danej czynności prawnej. Przedsiębiorca dokonujący czynności prawnej z innym przedsiębiorcą, gdy nie dysponuje on odpowiednią wiedzą i doświadczeniem koniecznym do oceny przedmiotu tej czynności, nie może korzystać z ochrony konsumenckiej, mimo, że znajduje się w tym zakresie w tej samej sytuacji, w jakiej znajduje się konsument (z założenia podmiot nieprofesjonalny). Zmiany mają objąć osoby fizyczne, które zawierają z innym przedsiębiorcą umowę związaną bezpośrednio z prowadzoną przez nią działalnością gospodarczą lub zawodową, lecz nieposiadającą dla niej charakteru zawodowego.

Przedsiębiorcy ci zostaną objęci ochroną przewidzianą dla konsumentów, w zakresie stosowania klauzul abuzywnych, rękojmi za wady oraz w zakresie prawa odstąpienia od umowy zawartej na odległość  lub poza lokalem przedsiębiorstwa. Przedsiębiorca będzie traktowany w określonych sytuacjach jak konsument jedynie przy zawieraniu umów nieposiadających dla niego charakteru zawodowego, których nie zawiera w ramach dokonywanych codziennie czynności wynikających z przedmiotu działalności gospodarczej, który wskazał w CEIDG. Jednak tacy przedsiębiorcy nie zostaną objęci ochroną instytucjonalną konsumentów, sprawowaną przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz rzeczników powiatowych.

Jak tą zmianę przepisów ma postrzegać branża dealerska?

W przypadku salonów samochodowych chodzi o przedsiębiorcę – osobę fizyczną, która kupuje auto “na firmę” czyli wystawiamy jej fakturę VAT, ale z charakteru prowadzonej przez tę osobę działalności wynika, że auto nie będzie przez tą osobę wykorzystywane do prowadzonej działalności, tylko prywatnie.

Zgodnie z brzmieniem nowego art. 385⁵ Kodeksu cywilnego, przepisy dotyczące konsumenta, zawarte w art. 385¹-385³ Kodeksu cywilnego stosuje się do osoby fizycznej zawierającej umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla niej charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Zatem, osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą w przypadku zawarcia umowy, która nie ma dla niej charakteru zawodowego, będzie mogła powołać się na niedozwolone klauzule umowne.

Odnosząc się do zmian w zakresie rękojmi, w świetle nowego art. 556⁴ Kodeksu cywilnego, zawarte w dziale „Rękojmia za wady” przepisy dotyczące konsumenta (z wyjątkiem art. 558 § 1 zdanie drugie), będą mogły stosować osoby fizyczne zawierające umowę bezpośrednio związaną z ich działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiadają one dla nich charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nich działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Z kolei art. 556⁵ Kodeksu cywilnego stanowi, ze przepisów art. 563 oraz art. 567 § 2 dotyczących kupującego nie stosuje się do osoby fizycznej zawierającej umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla tej osoby charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

W myśl dodanego art. 576⁵ Kodeksu cywilnego przepisy dotyczące konsumenta, zawarte dziale zatytułowanym „Roszczenia sprzedawcy w związku z wadliwością rzeczy sprzedanej”, stosuje się do osoby fizycznej zawierającej umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla tej osoby charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Z uwagi na fakt, iż art. 558 § 1 zdanie drugie wobec wprowadzonych zmian będzie mógł być stosowany dalej do tego typu klientów, salon samochody wobec takiego przedsiębiorcy będzie w dalszym ciągu mógł wyłączyć w drodze umowy jego uprawnienia z tytułu rękojmi.

Zanim jakiekolwiek zmiany zostaną wprowadzone do umów sprzedaży pojazdów nowych lub używanych, należy sprawdzić czy umowa dealerska/dystrybucyjna pozwala na ingerowanie w treść wzorców zaproponowanych do stosowania przez importera danej marki.

Przykładowe wyłączenia lub ograniczenia rękojmi aktualne do 31 maja 2020 r.:

„W stosunku do Kupujących niebędących konsumentami, Sprzedawca modyfikuje swoją odpowiedzialność z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy, określoną przepisami kodeksu cywilnego, w ten sposób, że Kupujący, żądając wymiany samochodu na nowy, zobowiązany jest zapłacić Sprzedawcy odpowiednią kwotę, rekompensującą utratę wartości rynkowej wadliwego samochodu, na skutek jego zużycia, w okresie korzystania z samochodu przez Kupującego”;

lub

„W stosunku do Kupującego niebędącego  konsumentem, Sprzedawca modyfikuje swoją odpowiedzialność z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy, określoną przepisami kodeksu cywilnego, w ten sposób, że wyłącza uprawnienia wynikające z rękojmi w zakresie wymiany pojazdu na wolny od wad, na co Kupujący wyraża zgodę”;

lub

„Strony zgodnie oświadczają, że uprawnienia wynikające z rękojmi za wady fizyczne rzeczy są wyłączone”.

Powyższe postanowienia umowne można wykorzystać alternatywnie.