Nowa definicja pracownika i możliwość kontroli trzeźwości pracownika tj. najciekawsze planowane zmiany w prawie pracy.

W ostatnim czasie pojawiło się klika ciekawych zapowiedzi zmian w prawie pracy. Najgłośniejszą zmianą jest projekt wprowadzający pracę zdalną na stałe do Kodeksu pracy, o której mogą Państwo przeczytać w poprzednim artykule. Poniżej przedstawiamy kilka procedowanych zmian, które być może zostaną wprowadzone do prawa pracy.

Zmiana definicji pracownika

W dniu 2 kwietnia 2021 r. grupa posłów złożyła do Sejmu projekt ustawy, który ma wprowadzić nowa definicje pracownika, a także przyznać osobom zatrudnionym w ramach stosunków cywilnoprawnych i B2B 14 dni płatnego urlopu wypoczynkowego. Proponowane rozszerzenie definicji pracownika brzmi: „Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę, a także, w zakresie regulowanym niniejszą ustawą, osoba świadcząca pracę na podstawie innej umowy, w szczególności umowy o świadczenie usług, o ile wykonuje pracę osobiście, na stałe, przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, w wymiarze dobowym czasu odpowiadającym wymiarowi nie mniejszemu niż 1/2 etatu umowy o pracę.” Projekt zakłada również zmiany w ustawie prawo przedsiębiorców, które mają umożliwić samozatrudnionym zawieszenie działalności na czas urlopu wypoczynkowego, co w konsekwencji zwolni ich z obowiązku płacenia składek na ubezpieczenie społeczne (ZUS). W uzasadnieniu projektu możemy przeczytać, że projekt motywowany jest chęcią wprowadzenia możliwości skorzystania płatnego urlopu dla osób zatrudnionych na innej podstawie niż umowa o pracę. Należy jednak zauważyć, że proponowana zmiana wywoła o wiele szersze skutki, gdyż w proponowanym brzmieniu osoby zatrudnione na umowach cywilnoprawnych zostaną objęci pełną ochroną z Kodeksu pracy m.in. ochroną stosunku pracy czy okresami wypowiedzenia umów. Obecnie opinie do projektu przedstawił m.in. SN i ZUS (druk 1120).

Weryfikacja trzeźwości pracownika

Kwestia dopuszczalności weryfikowania trzeźwości pracowników od lat budzi wiele kontrowersji. W jednym ze swych orzeczeń SN stwierdziła, że taka wyrywkowa kontrola jest dopuszczalna gdy z uwagi na charakter pracy lub zakładu pracy istnieje ryzyko dla życia i zdrowia. Co więcej poddanie się takiemu badaniu uznano za podstawowy obowiązek pracownika. Z drugiej strony Urząd Ochrony Danych Osobowych (UODO) wskazuje, że w obecnym stanie prawnym brak jest podstaw do samodzielnej kontroli trzeźwości pracowników przez pracodawcę. Możliwe jest to tylko przez np. funkcjonariusza policji. Pracodawcy od lat domagają się wprowadzenia możliwości przeprowadzania testów samodzielnie. Odpowiedzią na powyższe ma być projekt nowelizacji Kodeksu pracy oraz ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (UD211), który zakłada możliwość wykonania alko- lub narkotestu przez pracodawcę w dwóch sytuacjach:

1. Jeżeli zaistnieje uzasadnione podejrzenie, że pracownik znajduje się w stanie po spożyciu alkoholu lub spożywał go w czasie pracy,
2. Badania prewencyjnego.

Powyższa regulacja ma znaleźć się w Kodeksie pracy by przepisy te były bardziej przejrzyste.

Podsumowanie

Obecnie powyższe zmiany są procedowane, o tym czy ostatecznie wejdą w życie zdecyduje Sejm i Senat. Warto jednak zauważyć, że za wskazanymi wyżej nowelizacjami stoją słuszne założenia, jednakże wątpliwość budzi sposób ich uregulowania.