Nowelizacja przepisów dot. przepadku pojazdów

 W Ministerstwie Sprawiedliwości aktualnie przygotowywany jest projekt nowelizacji przepisów normujących przepadek pojazdów mechanicznych prowadzonych przez sprawcę przestępstwa w ruchu lądowym. Przepisy w obecnym brzmieniu weszły w życie dnia 14 marca 2024 r. i jeszcze przed tą datą poddawane silnej krytyce, m. in. w zakresie sprzeczności z Konstytucją oraz podstawowymi zasadami prawa karnego (m. in. zasadzie trafnej represji, proporcjonalności kary i równości sprawców).

W porównaniu z obecnym stanem prawnym, przepisy o przepadku pojazdów mają ulec znacznemu uproszczeniu. Najważniejszą zmianą przewidzianą w projekcie jest odejście od obligatoryjności orzekania przepadku pojazdu na rzecz jego fakultatywności. W zamyśle projektodawcy ostateczna decyzja o potrzebie orzekania przepadku ma zawsze należeć do sądu.

Projektowane przepisy nie przewidują instytucji orzekania przepadku równowartości pojazdu. W obecnym stanie prawnym jest on możliwy, jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa:

• pojazd nie stanowił wyłącznej własności sprawcy albo
• po popełnieniu przestępstwa sprawca zbył, darował lub ukrył podlegający przepadkowi pojazd.

Natomiast według założeń projektodawcy w sytuacji, w której:

• orzeczenie przepadku pojazdu mechanicznego z uwagi na jego zbycie, utratę, zniszczenie lub znaczne uszkodzenie jest niemożliwe lub niecelowe albo
• jeżeli pojazd w czasie popełnienia przestępstwa nie stanowił wyłącznej własności sprawy.

– zamiast przepadku pojazdu sąd ma możliwość (nie zaś obowiązek) orzeczenia nawiązki na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.

W projekcie rezygnuje się również ze szczególnego przepisu dotyczącego sprawców prowadzących nienależące do nich pojazdy wykonując czynności zawodowe lub służbowe polegające na prowadzeniu pojazdu na rzecz pracodawcy. W świetle nowych przepisów wobec zawodowych kierowców, w razie spowodowania przestępstwa, za które grozi przepadek, sąd będzie mógł także orzec nawiązkę na podobnych zasadach jak w przypadku kierowców niezawodowych, o ile pojazd nie stanowi ich wyłącznej własności.

Z uwagi na fakt, iż ustawodawca zamierza zrezygnować z instytucji przepadku równowartości pojazdu, może się okazać, że sprawcy, wobec których do dnia wejścia w życia przepisów w nowym brzmieniu orzeczono prawomocnie przepadek równowartości pojazdu, będą mogli potencjalnie domagać się zmiany rozstrzygnięcia z uwagi na modyfikację sankcji przez ustawodawcę (wprowadzenie nawiązki w miejsce przepadku równowartości pojazdu).

Ponadto w myśl nowych przepisów Policja nie będzie zobligowana do dokonania tymczasowego zajęcia pojazdu mechanicznego prowadzonego przez sprawcę. Jednak według istniejących przepisów wciąż będzie mogła dokonać zajęcia pojazdu, pod warunkiem, że zachodzi obawa usunięcia tego mienia.

Przewidywanym terminem przyjęcia projektu nowelizacji przez Radę Ministrów jest II kwartał 2024 r. W dalszej kolejności nowelizacja powinna zostać skierowana do prac w parlamencie.