Odszkodowanie za szkodę samochodu w leasingu powinno uwzględniać wartość podatku VAT – ważna uchwała Sądu Najwyższego

Kwestia wypłacania odszkodowania za naprawę szkody pojazdów będących własnością leasingodawców, uszczuplonego o wartość podatku VAT, od lat budzi wiele kontrowersji w branży motoryzacyjnej. W ramach likwidacji szkody komunikacyjnej Ubezpieczyciel powinien wypłacić odszkodowanie w kwocie, która rekompensuje zaistniałą szkodę, do której należy zaliczyć również wartość podatku VAT w wysokości w jakiej poszkodowany nie może go obniżyć o podatek zapłacony. Wiele zakładów ubezpieczeń wypłacało odszkodowania bez VAT przyjmując, iż w szkodach z udziałem leasingowanych pojazdów poszkodowanym jest właściciel pojazdu tj. Leasing, który ma możliwość odliczenia podatku. Powyższą kwestią ostatnio zajął się Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 11 września 2020 r. o sygn. III CZP 90/19.  

Struktura umowy leasingu 

Zgodnie z przepisami przez umowę leasingu leasingodawca zobowiązuje się nabyć samochód od określonego zbywcy oraz oddać go do używania leasingobiorcy, który w zamian zobowiązuje się płacić określone wynagrodzenie, w miesięcznych ratach. Umowa leasingu jest bardzo popularną formą finansowania kupna nowych samochodów. Jest to prosty i w miarę tani sposób zakupu firmowych aut, jednakże z takich umów korzystają również osoby fizyczne. Niestety poza wieloma zaletami takiej formy finansowania zakupu pojazdu leasingobiorcy często mają problem z uzyskaniem pełnego odszkodowania po ewentualnej szkodzie komunikacyjnej.   

Istotne kwestie podatkowe 

Na podstawie ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U.2020.106 z późn. zm., dalej Ustawa o VAT) podatnik, który korzysta z samochodu zarówno w prowadzonej działalności jak i prywatnie wówczas ma prawo odliczenia podatku VAT w wysokości 50% jego wartości. Natomiast podatnik może odliczyć całość wartości podatku, jeżeli samochód jest wykorzystywany wyłącznie w prowadzonej działalności.  

Dotychczasowa praktyka Ubezpieczycieli 

Dotychczas wiele zakładów ubezpieczeń przy likwidowaniu szkód z ubezpieczenia OC przyjmowało, że skoro właścicielem samochodu jest leasingodawca, który zgodnie z ustawą o VAT może odliczyć całość wartości podatku VAT, to wypłacone odszkodowanie powinno być obniżone o całą jego kwotę. Powyższe działania, powodowały jednak, że stratni byli leasingobiorcy, którzy musieli samodzielnie płacić wartość podatku VAT serwisom likwidującym szkodę, którzy by odzyskać od ubezpieczyciela całość odszkodowania musieli angażować się w spory sądowe.  

Przełomowe orzeczenie Sądu Najwyższego  

Podobną sprawę rozpatrywał Sąd Rejonowy w Gdyni, który orzekł na korzyść leasingobiorcy, ta decyzja została zaskarżona przez zakład ubezpieczeń. W wyniku apelacji Sąd II instancji powziął wątpliwości, które przedstawił do rozpoznania Sądowi Najwyższemu. SN w podjętej uchwale o sygn. III CZP 90/19 wskazał, że „odszkodowanie z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego, przysługujące leasingobiorcy w związku z poniesieniem wydatków na naprawę uszkodzonego pojazdu będącego przedmiotem leasingu, obejmuje kwotę podatku od towarów i usług w zakresie, w jakim nie może on obniżyć podatku od niego należnego o kwotę podatku zapłaconego.” Stanowisko SN zostało uzasadnione zasadą wypłaty pełnego odszkodowania, która powinna znajdować zastosowanie również wobec leasingobiorcy. SN przyjął, że w omawianych przypadkach szkoda majątkowa polega na naprawieniu pojazdu, z uwagi na zobowiązania wynikające z treści umowy leasingu. Użytkownik jest jedynym uprawnionym do korzystania z pojazdu, przez co wyłącznie on ponosi koszty jego konserwacji i napraw. W momencie, gdy wypełnia zobowiązania ciążące na nim w związku z umową leasingu, poprzez zlecenie naprawy uszkodzeń powstałych w skutek szkody komunikacyjnej, to leasingobiorca powinien być traktowany jako poszkodowany. W takim ujęciu szkoda pojawia się w majątku posiadacza samochodu, który powinien otrzymać odszkodowanie w pełnej wysokości.  

Podsumowanie 

Powyższa Uchwała potwierdza, umacnia, a przede wszystkim uściśla poglądy SN wyrażany we wcześniejszych orzeczeniach (m. in. III CZP 150/06). Podjęcie Uchwały o wskazanej treści niewątpliwie ułatwi postępowania likwidacyjne oraz zmniejszy ilość procesów sądowych o niezapłacony podatek VAT, które w obrocie samochodowym występują niejednokrotnie.