Wybory przedstawicieli pracowników w celu obniżenia wymiaru czasu pracy albo wprowadzenia przestoju

Tarcza antykryzysowa, wprowadzona w związku z epidemią koronawirusa, daje przedsiębiorcom możliwość ubiegania się m.in. o dofinansowanie wynagrodzenia pracowników objętym przestojem ekonomicznym albo obniżonym wymiarem czasu pracy w następstwie wystąpienia COVID-19.

Zastosowanie tych przepisów jest jednak trudne w praktyce dla przedsiębiorców z uwagi na wymogi stawiane przez ustawodawcę.

Co prawda o dofinansowanie może ubiegać się każdy przedsiębiorca (w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców), jednak musi spełnić wymagania wskazane w ustawie, takie jak spadek obrotów w określonym czasie i wysokości. Przedsiębiorca nie może mieć również zaległości w zobowiązaniach podatkowych, składkach na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Pracy lub Fundusz Solidarnościowy do końca trzeciego kwartału 2019 r., z określonymi wyjątkami.

Ustawodawca wskazał także, że warunki i tryb wykonywania pracy w okresie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy ustala się w porozumieniu. Ustawa wyłącza bowiem zastosowanie przepisów o wypowiedzeniu zmieniającym. Porozumienie natomiast zawiera pracodawca oraz zakładowa organizacja związkowa albo pracodawca i przedstawiciele pracowników, wyłonieni w trybie przyjętym u danego pracodawcy – jeżeli u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa.

Wielu przedsiębiorców staje jednak przed problemem – jak wybrać przedstawicieli pracowników? Ilu ich powinno być? Przepisy nie odpowiadają na te pytania wprost.

W pierwszej kolejności należy zauważyć, że ustawodawca używa liczby mnogiej, wskazując na „przedstawicieli”. Trzeba zatem założyć, że przedstawicieli powinno być kilku,  co najmniej dwóch.

Większych trudności nastręcza sposób wybrania przedstawicieli. Reguły przeprowadzania wyborów warto ustalić w regulaminie pracy czy innym wewnątrzzakładowym dokumencie. Wielu przedsiębiorców nie wypracowało jednak zasad wyboru, do których można byłoby się odwołać i gdy zajdzie potrzeba wyłonienia przedstawicieli pracowników, reguły ustala się „na szybko”.

Wydaje się, że najbardziej właściwym sposobem wyłonienia przedstawicieli pracowników jest przeprowadzenie wyborów. Zgodnie z postanowieniami 135. Konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej ochrony przedstawicieli pracowników w przedsiębiorstwach i przyznania im ułatwień, przedstawiciele pracowników są wybierani w wolnych wyborach przez pracowników przedsiębiorstwa, zgodnie z przepisami ustawodawstwa krajowego lub układów zbiorowych.

Można więc przyjąć, że przedstawiciele pracowników powinni zostać wybrani w powszechnych, równych i bezpośrednich wyborach. To znaczy, że wszyscy pracownicy powinni mieć prawo wybrać przedstawicieli, a co więcej każdy pracownik powinien mieć jeden głos i móc oddać go samodzielnie, bez żadnego pośrednika. Kwestie organizacyjne należy ustalić odpowiednio w każdym przedsiębiorstwie, by wybory przeprowadzić w najbardziej dogodnej formie. Wybory mogą się odbyć np. na spotkaniu wszystkich pracowników, elektronicznie lub w formie tradycyjnej.

Informacje o decyzjach podjętych w porozumieniu z przedstawicielami pracowników pracodawca powinien przekazać pracownikom w trybie przyjętym u danego pracodawcy, np. w drodze komunikacji elektronicznej lub na tablicy ogłoszeń w przedsiębiorstwie. Warto również pamiętać, że informacja o przestoju lub o obniżonym wymiarze i wynagrodzeniu powinna znaleźć odzwierciedlenie w aktach osobowych pracowników, np. poprzez załączenie do nich kopii porozumienia.