Czy wdrożenie Polityki Antykorupcyjnej jest obowiązkowe?

W relacjach z innymi firmami, w szczególności tymi większymi czy międzynarodowymi można spotkać się z zapisami w umowach dotyczącymi tzw. Polityki Antykorupcyjnej. Dlaczego niektórzy zarządzający przedsiębiorstwami postanowili wdrożyć takie regulacje i czy są one obowiązkowe dla pozostałych firm i podmiotów? 

Od początku trzeba powiedzieć, że polskie prawo nie przewiduje wprost takiego obowiązku. W innych krajach rzeczywiście ustawodawstwo obliguje podmioty gospodarcze do tego rodzaju działań, jednak w Polsce ustawa o jawności życia publicznego, która tak stanowi, znajduje się od dłuższego czasu w fazie projektu. Posiadanie takich Procedur i ich rzeczywiste stosowanie jest jednak zdecydowanie zalecane i to z wielu powodów, zarówno tych wizerunkowych, finansowych jak i prawnych. O tym, że korupcja jest czynem podlegającym odpowiedzialności, nie trzeba przekonywać. Podobnie jak wyrządzenie spółce szkody majątkowej przez osoby na kierowniczych stanowiskach. Między innymi z tych przyczyn procedowany był wspomniany projekt ustawy. Został również stworzony specjalny portal edukacyjny „Antykorupcja” (www.anytkorupcja.gov.pl). Wdrożenie specjalnego Kodeksu Antykorupcyjnego zaleca także Giełda Papierów Wartościowych, która przyjęła standardy compliance dla spółek giełdowych.

Wskazuje się w nich na potrzebę posiadania i stosowania takiej Procedury, ale także aby stosowanie takich zasad było elementem umów z dostawcami spółki, w tym w postaci specjalnych klauzul antykorupcyjnych. Proponuje się również posiadanie rejestru upominków czy zaproszeń przekazywanych i otrzymywanych przez pracowników. Kolejnym zalecanym rozwiązaniem jest stworzenie kanału zgłaszania informacji o nieprawidłowościach w spółce i zapewniania ochrony sygnaliście, który może być pracownikiem, kontrahentem, współpracownikiem czy partnerem biznesowym, a następnie wytworzenie Procedur postępowania z takimi zgłoszeniami. Każdorazowo, niezależnie od tego, czy mowa o zaleceniach GPW czy o projekcie ustawy o jawności życia publicznego, która zakładała obowiązek posiadania takich Procedur i funkcjonowania wspomnianych mechanizmów w podmiotach gospodarczych będących co najmniej średnim przedsiębiorcą i w wybranych jednostkach sektora finansów publicznych, podkreśla się to, że nie chodzi o samo posiadanie dokumentu w postaci napisanej Procedury, ale podmioty mające dołożyć wszelkich starań, aby była ona skuteczna i możliwa do realnego zastosowania z uwzględnieniem tych ryzyk, które w danej organizacji mogą wystąpić. Mowa tu przede wszystkim o korupcji gospodarczej, płatnej protekcji czynnej i biernej, o oszustwie w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, o nadużyciu funkcji w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej czy wreszcie o zakłóceniu przetargu publicznego. 

Coraz więcej podmiotów zdaje sobie sprawę ze znaczenia procesów compliance, tym bardziej, że w grę może wchodzić także odpowiedzialność osobista zarządzających. Wzrost zainteresowania tymi zagadnieniami następuje wraz z kolejnymi zapowiedziami wprowadzenia przepisów, czy to o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych czy o obowiązkowej ochronie sygnalistów. Nie wszystkie z planowanych regulacji weszły w życie i nadal formalnie są procedowane. Całokształt działań prawnych obejmujących przedsiębiorców i inne podmioty pokazuje jednak kierunek, czy trend, który z dużym prawdopodobieństwem zostanie utrzymany. Zarówno projekty ustaw o jawności życia publicznego, o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych, jak i obowiązujące regulacje przeciwdziałające praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu i te dotyczące ochrony sygnalistów, które Polska będzie musiała wdrożyć najpóźniej w przyszłym roku wskazują na to, że funkcja compliance będzie musiała zostać dostrzeżona w dużej liczbie organizacji, a przygotowanie i stosowanie m.in. Procedur Antykorupcyjnych będzie się po prostu opłacać, co z resztą ma miejsce już dziś.