Przepadek pojazdu – zmiany w kodeksie karnym

Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw wpłynął do Sejmu w dniu 22 lutego 2022 roku. Po kilku miesiącach prac, 2 grudnia 2022 roku, Prezydent RP podpisał ustawę, która została ogłoszona w dzienniku ustaw 13 grudnia 2022 roku.

Pierwsza część nowelizacji wchodzi w życie 1 października 2023 roku, natomiast regulacje dotyczące przepadku pojazdu – 14 marca 2024 roku. Pomimo tego, że powyższe przepisy jeszcze nie obowiązują, w piątek 7 lipca 2023 roku, Sejm głosował nad ich zmianą.

Pierwotna nowelizacja wprowadzi do Kodeksu karnego przepis art. 44b, na podstawie którego Sąd będzie mógł orzec o przepadku:

• pojazdu mechanicznego prowadzonego przez sprawcę w ruchu lądowym albo
• jego równowartości

Na dzień dzisiejszy, powyższe środki zapobiegawcze sąd będzie mógł orzec w następujących przypadkach:

• prowadzenia pojazdu mechanicznego w ruchu lądowym w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego – jeżeli zawartość alkoholu w organizmie sprawcy przestępstwa była wyższa niż 1,5 promila we krwi lub 0,75 mg/dm3 w wydychanym powietrzu albo prowadziła do takiego stężenia,
• gdy sprawca, który był już wcześniej prawomocnie skazany za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub był pod wpływem środka odurzającego albo był skazany za przestępstwo określone w art. 173 (za sprowadzenie katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym zagrażającej życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach), art. 174 (sprowadzenie bezpośredniego niebezpieczeństwa katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym), art. 177 (naruszenie, chociażby nieumyślnie, zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym) lub art. 355 § 2 Kodeksu karnego, popełnione w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub dopuścił się prowadzenia pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych orzeczonego w związku ze skazaniem za przestępstwo – w tych sytuacjach nie będzie miała znaczenia zawartość alkoholu we krwi lub w wydychanym przez sprawcę powietrzu. Przepadek będzie orzekany niezależnie od stopnia stanu nietrzeźwości, z uwagi na obciążające okoliczności, tj. prowadzenie pojazdu w ramach recydywy, nawet jeżeli stężenie alkoholu w organizmie sprawcy będzie mniejsze niż 1,5 promila we krwi lub 0,75 mg/dm3 w wydychanym powietrzu.

Natomiast kiedy sąd będzie orzekać o przepadku pojazdu, a kiedy o przepadku jego równowartości? Przepis art. 44b §2 k.k. będzie miał zastosowanie w dwóch przypadkach:

• gdy orzeczenie przepadku pojazdu mechanicznego jest niemożliwe lub niecelowe z uwagi na jego zbycie, utratę, zniszczenie lub znaczne uszkodzenie,
• gdy pojazd w czasie popełnienia przestępstwa nie stanowił wyłącznej własności sprawcy.

Warto również wspomnieć, że za równowartość pojazdu uznawana wartość pojazdu określona w polisie ubezpieczeniowej na rok, w którym popełniono przestępstwo, a w razie braku polisy – średnia wartość rynkowa pojazdu odpowiadającego, przy uwzględnieniu marki, modelu, roku produkcji, typu nadwozia, rodzaju napędu i silnika, pojemności lub mocy silnika oraz przybliżonego przebiegu, pojazdowi prowadzonemu przez sprawcę, ustalona na podstawie dostępnych danych, bez powoływania w tym celu biegłego, chyba że ze względu na szczególne cechy tego pojazdu ustalenie średniej wartości rynkowej pojazdu jest niemożliwe – wtedy będzie możliwość ustalenia jej za pomocą opinii biegłego.

Wskazane powyżej zmiany nie znajdą zastosowania jeżeli sprawca prowadził niestanowiący jego własności pojazd mechaniczny wykonując czynności zawodowe lub służbowe polegające na prowadzeniu pojazdu na rzecz pracodawcy. W takich przypadkach sądy będą orzekać nawiązkę w wysokości co najmniej 5000 złotych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.

W związku z powyższym – jakie zmiany podlegają właśnie pod głosowania Sejmu?

Pierwotnie nietrzeźwy kierowca, który miałby co najmniej 1,5 promila alkoholu we krwi, traciłby samochód. I to niezależnie od tego, czy spowodował wypadek drogowy. Przepadek auta miał być stosowany także wtedy, gdy kierowca spowodował wypadek przy zawartości co najmniej 0,5 promila alkoholu we krwi lub też w sytuacji recydywy. W myśl poddanych pod sejmowe głosowanie w ostatni piątek zmian w przypadku kolizji kierowcy, który miał 0,5 do 1 promila alkoholu we krwi, przepadek auta ma być fakultatywny – to sąd oceni sprawę. Jednocześnie, jeśli zawartość alkoholu we krwi wyniosłaby powyżej 1 promila, przepadek ma być obligatoryjny.

Jeżeli nowelizacja Kodeksu karnego zostanie uchwalona przez Sejm – to przepisy wejdą w życie w tym samym dniu – 14 marca 2024 roku.